Üniversite Sonrası İş Hayatına Atılırken Zorluk Yaşanan Bölümler ve Nedenleri
Üniversite eğitimi, parlak bir geleceğin kapılarını aralasa da bazı bölümlerden mezun olan gençler için iş hayatına atılmak diğerlerine göre daha zorlu olabilmektedir. Bu durumun temelinde genellikle mezun sayısının fazlalığı, ilgili sektörün istihdam kapasitesinin sınırlı olması veya teknolojik dönüşümlerle birlikte mesleklerin gerektirdiği yetkinliklerin değişmesi gibi faktörler yatmaktadır. İşte Türkiye'de mezunlarının iş bulmakta çeşitli nedenlerle zorlanabildiği bazı bölüm kategorileri ve bu durumun ardındaki etkenler:
1. Sosyal Bilimler, Beşeri Bilimler ve Sanat Bölümleri
Bölümler: Felsefe, Sosyoloji, Sanat Tarihi, Arkeoloji, Antropoloji, Türk Dili ve Edebiyatı, Tarih, Müzik, Resim, Heykel, Grafik Tasarım, Sinema ve Televizyon gibi alanlar.
Nedenleri:
Geniş Mezun Yelpazesi ve Sınırlı Doğrudan İstihdam: Bu alanlardan her yıl çok sayıda öğrenci mezun olmakta, ancak özel sektörde bu bölümlere yönelik doğrudan tanımlanmış iş pozisyonları kısıtlı kalabilmektedir.
Akademik Kariyer Rekabeti: Mezunların bir kısmı akademik kariyeri hedeflerken, bu alandaki kadro sayısı da sınırlıdır ve yoğun bir rekabet yaşanmaktadır.
Kamu Sektöründe Daralma ve Atama Beklentisi: Özellikle öğretmenlik gibi alanlarda (Türk Dili ve Edebiyatı, Tarih öğretmenliği) Milli Eğitim Bakanlığı'nın atama kontenjanlarının yetersizliği, yığılmalara neden olmaktadır.
Freelance Çalışma ve Proje Bazlı İşler: Sanat ve tasarım bölümleri için freelance çalışma yaygın olmakla birlikte, bu durum düzenli gelir ve iş güvencesi açısından belirsizlik yaratabilir.
Yetkinliklerin Dönüşümü: Geleneksel sanat ve tasarım anlayışının yanı sıra dijital beceriler, pazarlama bilgisi gibi ek yetkinlikler giderek daha fazla önem kazanmaktadır.
2. İletişim Fakültesi Bölümleri (Geleneksel Alanlar)
Bölümler: Gazetecilik, Halkla İlişkiler ve Tanıtım (geleneksel yaklaşımlarla).
Nedenleri:
Dijital Dönüşüm ve Medya Peyzajının Değişimi: İnternet gazeteciliği, sosyal medya uzmanlığı, dijital pazarlama gibi yeni alanların yükselişi, geleneksel gazetecilik ve halkla ilişkiler anlayışını dönüştürmüştür. Mezunların bu yeni dijital yetkinliklere sahip olması kritik önem taşımaktadır.
Medya Sektöründeki Daralmalar: Bazı geleneksel medya kuruluşlarında yaşanan ekonomik zorluklar ve kadro daralmaları istihdamı etkileyebilmektedir.
3. İşletme, İktisat ve Benzeri İdari Bilimler
Bölümler: İşletme, İktisat, Kamu Yönetimi, Uluslararası İlişkiler (genel profilli).
Nedenleri:
Çok Yüksek Mezun Sayısı: Bu bölümler, üniversitelerde en fazla kontenjana sahip alanlar arasında yer almakta ve dolayısıyla her yıl çok sayıda mezun vermektedir. Bu durum, iş arayışında yoğun bir rekabete yol açmaktadır.
Genel Yetkinlikler ve Uzmanlaşma İhtiyacı: Bölümlerin genel bir çerçeve sunması, mezunların belirli bir alanda uzmanlaşma ve kendilerini farklılaştıracak ek beceriler (yabancı dil, yazılım bilgisi, sektörel sertifikalar vb.) edinme ihtiyacını artırmaktadır.
Otomasyonun Etkisi: Rutinleşmiş bazı idari ve muhasebe görevlerinin otomasyon ve yapay zeka teknolojileriyle yapılabilir hale gelmesi, gelecekte bu alanlardaki bazı pozisyonları etkileyebilir.
4. Bazı Mühendislik ve Fen Bilimleri Alanları
Bölümler: Çevre Mühendisliği, İnşaat Mühendisliği (sektörel durgunluk dönemlerinde), Fizik, Kimya, Biyoloji (temel bilimler).
Nedenleri:
Sektörel Talep ve Yatırımlara Bağımlılık: İnşaat mühendisliği gibi alanlar, ülkenin ekonomik durumu ve inşaat sektöründeki yatırımlarla doğrudan ilişkilidir. Durgunluk dönemlerinde iş bulma imkanları azalabilir. Çevre mühendisliği gibi alanlarda ise yasal düzenlemeler ve toplumsal farkındalık artsa da özel sektördeki talep henüz istenilen düzeyde olmayabilir.
Ar-Ge ve Sanayi İşbirliğinin Yetersizliği: Temel fen bilimleri (Fizik, Kimya, Biyoloji) mezunları için doğrudan sanayide ve Ar-Ge pozisyonlarında istihdam olanakları, bu alanlara yapılan yatırımların ve üniversite-sanayi işbirliğinin artmasıyla doğru orantılıdır. Genellikle bu alan mezunları için akademik kariyer veya daha spesifik alanlarda yüksek lisans/doktora yapmak bir gereklilik haline gelebilmektedir.
Nitelik Uyuşmazlığı: Bazı mühendislik alanlarında (örneğin Bilgisayar Mühendisliği gibi talep gören bir alanda dahi) üniversitede verilen eğitimin yanı sıra, sektörün talep ettiği güncel yazılım dilleri, teknolojiler ve pratik deneyim eksikliği iş bulmayı zorlaştırabilir. Şirketler, diploma kadar portfolyo, proje deneyimi ve güncel yetkinliklere de önem vermektedir.
5. Turizm ve Otelcilik
Nedenleri:
Sektörel Dalgalanmalar ve Mevsimsellik: Turizm sektörü, küresel ve yerel krizlerden, salgın hastalıklardan ve mevsimsel koşullardan hızla etkilenebilmektedir. Bu durum, istihdamda süreklilik sorunlarına yol açabilir.
Artan Rekabet ve Dijitalleşme: Dijital platformların seyahat planlamalarında bireylere sunduğu kolaylıklar ve artan rekabet, sektördeki bazı geleneksel rolleri etkileyebilmektedir.
Genel Değerlendirme ve Öneriler
Bir bölümün mezunlarının iş bulma durumu, sadece bölümün kendisine değil, aynı zamanda ekonomik koşullara, bölgesel farklılıklara, bireyin kendini geliştirme çabasına, edindiği ek becerilere ve staj deneyimlerine de bağlıdır.
İş bulmakta zorlanılan bölümlerden mezun olan veya olacak adayların umutsuzluğa kapılmaması önemlidir. Bunun yerine:
Kendini Geliştirme: Mezun olunan alanla ilgili güncel trendleri takip etmek, yeni teknolojilere ve yöntemlere hakim olmak.
Ek Yetkinlikler Kazanma: Yabancı dil (özellikle İngilizce), yazılım programları, dijital pazarlama, proje yönetimi gibi sertifikalı eğitimlerle CV'yi güçlendirmek.
Staj ve Gönüllü Çalışmalar: Öğrencilik döneminde yapılan stajlar ve gönüllü çalışmalar, iş deneyimi kazanmak ve network oluşturmak için kritik öneme sahiptir.
Uzmanlaşma: Geniş kapsamlı bir bölümden mezun olunmuşsa, belirli bir alt alanda uzmanlaşmaya çalışmak.
Girişimcilik: Kendi işini kurma potansiyelini değerlendirmek.
Unutulmamalıdır ki, teknolojik gelişmeler ve dünyanın hızla değişen ihtiyaçları, tüm meslekler için sürekli öğrenmeyi ve adaptasyonu zorunlu kılmaktadır. Seçilen bölüm ne olursa olsun, bireysel çaba ve doğru kariyer planlaması ile başarılı bir gelecek inşa etmek mümkündür.